Niemcy były niestałym członkiem Rady Bezpieczeństwa ONZ od 1 stycznia 2019 r. do 31 grudnia 2020 r. Była to szósta kadencja Niemiec w Radzie, przyjmująca szczególną odpowiedzialność za pokój i bezpieczeństwo na świecie oraz dążenie do wzmocnienia porządku międzynarodowego w czasie, gdy wielostronny porządek, z Organizacją Narodów Zjednoczonych w jego centrum, znalazł się pod ogromną presją.

Z pięcioma stałymi członkami i dziesięcioma niestałymi członkami wybieranymi na dwuletnie kadencje, Rada Bezpieczeństwa ONZ jest jedynym organem ONZ, którego decyzje są wiążące w świetle prawa międzynarodowego. Jako członek Rady Bezpieczeństwa Niemcy miały możliwość ciągłego zajmowania stanowiska w kluczowych kwestiach dotyczących pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego, reagowania na bieżące kryzysy oraz wprowadzania do porządku obrad swoich priorytetów, takich jak wzmocnienie roli kobiet w procesach pokojowych i zajęcie się kwestią rozbrojenia.

Przyglądamy się tutaj najważniejszym kwestiom.

• Libia: W ostatnich latach dobre wiadomości z Libii były rzadkością, ale kilka ostatnich wydarzeń daje powody do nadziei. Niemcy kontynuują współpracę ze specjalnym wysłannikiem ONZ do Libii w celu rozpoczęcia procesu politycznego, który ma doprowadzić do stabilizacji kraju. Kluczowe znaczenie ma tu proces berliński, w ramach którego Niemcy wspierają wysiłki pokojowe ONZ. Na początku 2020 roku na zaproszenie sekretarza generalnego ONZ António Guterresa i kanclerz Angeli Merkel w Berlinie odbyła się duża konferencja, na której przy jednym stole spotkali się zwolennicy stron konfliktu. Celem było ograniczenie wpływów zewnętrznych, a tym samym umożliwienie wewnątrzlibijskiego procesu politycznego pod auspicjami ONZ. W lutym 2020 r. Rada Bezpieczeństwa potwierdziła swoje poparcie dla wyników konferencji w rezolucji nr 2510. Jako przewodniczący Komitetu Sankcji nadzorującego embargo ONZ na broń dla Libii oraz unijną operację IRINI, Niemcy odegrały ważną rolę w konkretnym wdrażaniu embarga na broń. W Libii obowiązuje obecnie ogólnokrajowe zawieszenie broni. Od początku listopada 75 Libijczyków prowadziło w Tunisie negocjacje na temat politycznej przyszłości kraju, a wolne wybory zaplanowano na grudzień 2021 r.
• Syria: Po długich i trudnych negocjacjach przedłużono obowiązywanie rezolucji transgranicznej, zapewniając tym samym dostęp dla dostaw pomocy humanitarnej do Syrii. Niemcy, jako współwnioskodawca wraz z Belgią, ciężko pracowały, aby osiągnąć ten rezultat, ostatecznie proponując kompromis w celu utrzymania pomocy dla milionów Syryjczyków.
• Sudan: Od obalenia dyktatora al-Bashira w Sudanie panuje poczucie nowego początku, a kraj przechodzi proces transformacji, który Niemcy wspierają od samego początku. W czerwcu 2020 roku Niemcy wraz z sekretarzem generalnym ONZ António Guterresem byli współgospodarzami konferencji partnerstwa na rzecz Sudanu, aby zmobilizować wsparcie polityczne i finansowe. Niemcy i Wielka Brytania zaapelowały w Radzie Bezpieczeństwa o nową misję ONZ w Sudanie. Od 2021 roku Zintegrowana Misja Wsparcia Przejściowego ONZ w Sudanie (UNITAMS) zastąpi dotychczasową misję UNAMID i będzie wspierać przejście do demokracji.

Oprócz prac nad bieżącymi kryzysami i kwestiami politycznymi, Niemcy umieściły w agendzie również swoje priorytety.

• Agenda „Kobiety, pokój i bezpieczeństwo”: Na całym świecie przemoc seksualna jest coraz częściej wykorzystywana jako broń w konfliktach. Niemcy dążą do zmiany tego stanu rzeczy poprzez rezolucję 2467, która została przyjęta podczas ich prezydencji w Radzie Bezpieczeństwa. Opierając się na agendzie Rady Bezpieczeństwa dotyczącej kobiet, pokoju i bezpieczeństwa, Niemcy koncentrują się na ofiarach przemocy seksualnej. W przyszłości sprawcy mają być w większym stopniu pociągani do odpowiedzialności.
• Rozbrojenie/nierozprzestrzenianie broni: Kwestie wahały się tutaj od broni strzeleckiej do rozbrojenia jądrowego. W kwietniu 2019 roku Niemcy po raz pierwszy od ponad siedmiu lat ponownie umieściły rozbrojenie jądrowe w agendzie Rady Bezpieczeństwa jako priorytet swojej miesięcznej prezydencji. Chociaż konferencja przeglądowa dotycząca Układu o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej musiała zostać przełożona na 2021 r. z powodu pandemii, tematy te nadal zajmują wysokie miejsce w agendzie. W lutym 2020 r. w deklaracji berlińskiej podpisanej przez 16 państw uczestniczących w inicjatywie sztokholmskiej zaproponowano inicjatywy mające na celu wznowienie wysiłków na rzecz rozbrojenia jądrowego. Zwłaszcza w obliczu wygaśnięcia traktatu INF i niepewnej przyszłości układu New START, kwestie te pozostają pilnym problemem dla rządu niemieckiego, wykraczającym poza członkostwo tego kraju w Radzie Bezpieczeństwa: Zmiana klimatu nabiera coraz większego znaczenia w pracach Rady Bezpieczeństwa. Wywołują one nowe konflikty i zaostrzają istniejące, np. w regionie Jeziora Czad, Sudanie czy Afganistanie. Mimo oporów Niemcy włączyły ten temat do porządku obrad. Nowo utworzona nieformalna grupa ekspertów zadba o to, by kwestia ta pozostała na stałe w agendzie Rady Bezpieczeństwa.

Sojusz na rzecz multilateralizmu

Podczas członkostwa Niemiec w Radzie Bezpieczeństwa przyjęto ponad 100 rezolucji i stało się jasne, że postęp można osiągnąć tylko dzięki współpracy międzynarodowej, a pilne globalne problemy – od zmian klimatycznych po transformację cyfrową – można rozwiązać tylko wspólnie. Dlatego oprócz pracy w Radzie Bezpieczeństwa Niemcy powołały do życia Sojusz na rzecz Wielostronności, który wspiera międzynarodową współpracę i stanowi istotną przeciwwagę dla narodowego unilateralizmu. Sześćdziesiąt państw wspiera tę inicjatywę.

Pandemia COVID-19 pokazuje szczególnie wyraźnie po raz kolejny, jak istotna jest współpraca wielostronna. Wirusy nie zatrzymują się na granicach i nikt nie jest bezpieczny, dopóki wszyscy nie są bezpieczni. Leki, sprzęt i szczepionki muszą być zatem sprawiedliwie rozdzielane. Niemcy broniły tego przekonania również w Radzie Bezpieczeństwa. W rezolucji 2532, która została przyjęta w sierpniu 2020 roku podczas niemieckiej prezydencji, Rada Bezpieczeństwa wezwała do globalnego zawieszenia broni, aby dać ludziom dotkniętym konfliktem wytchnienie podczas pandemii.

Kontynuacja naszej pracy w Radzie Bezpieczeństwa

Niemcy chcą nadal odgrywać swoją rolę w zachowaniu światowego pokoju – jako stały członek Rady Bezpieczeństwa. „Pokazaliśmy w ciągu ostatnich dwóch lat, że jesteśmy w stanie obsadzić miejsce w Radzie Bezpieczeństwa ONZ w dłuższej perspektywie czasowej”, powiedział minister spraw zagranicznych Heiko Maas. „Dlatego chcemy nie tylko ponownie ubiegać się o niestałe miejsce za osiem lat, ale także dążyć do tego, aby przed tą datą stać się stałym członkiem Rady Bezpieczeństwa ONZ.”