Charakterystyka kliniczna: Spektrum zaburzeń Zellwegera (ZSD) jest fenotypowym kontinuum od ciężkiego do łagodnego. Podczas gdy poszczególne fenotypy (np. zespół Zellwegera, adrenoleukodystrofia noworodkowa i niemowlęca choroba Refsuma) były opisywane w przeszłości, zanim biochemiczne i molekularne podstawy tego spektrum zostały w pełni określone, termin „ZSD” jest obecnie używany w odniesieniu do wszystkich osób z defektem w jednym z genów ZSD-PEX, niezależnie od fenotypu.

Osoby z ZSD zazwyczaj zgłaszają się do lekarza w okresie noworodkowym lub później w dzieciństwie. Noworodki dotknięte tym schorzeniem są hipotoniczne i słabo się odżywiają. Mają charakterystyczną twarz, wrodzone wady rozwojowe (defekty migracji neuronów związane z napadami drgawek występującymi w okresie noworodkowym, torbiele nerek oraz kostne uwypuklenie rzepki i kości długich) oraz chorobę wątroby, która może być ciężka. Niemowlęta z ciężką postacią ZSD są znacznie upośledzone i zazwyczaj umierają w pierwszym roku życia, zwykle nie czyniąc postępów w rozwoju.

Osoby ze średnio-łagodnym ZSD nie mają wad wrodzonych, ale raczej postępującą dysfunkcję peroksysomów, która objawia się utratą czucia (wtórną do dystrofii siatkówki i odbiorczego ubytku słuchu), zajęciem układu nerwowego (ataksją, polineuropatią i leukodystrofią), dysfunkcją wątroby, niewydolnością nadnerczy i kamicą szczawianową nerek. Typowe są hipotonia i opóźnienia rozwojowe, ale intelekt może być w normie. Niektórzy mają osteopenię; prawie wszyscy mają ameleogenesis imperfecta w zębach drugorzędowych.

Diagnoza/testowanie: Diagnoza ZSD jest ustalana u probanta z sugestywnymi klinicznymi i biochemicznymi wynikami powyżej poprzez identyfikację wariantów patogennych w jednym z 13 znanych genów ZSD-PEX. Jeden z wariantów PEX6, p.Arg860Trp, został powiązany z ZSD w stanie heterozygotycznym ze względu na brak równowagi ekspresji zależnej od tła allelicznego.

Postępowanie: Leczenie objawów: Nacisk kładzie się na leczenie objawowe i może obejmować gastrostomię w celu zapewnienia odpowiedniej ilości kalorii, aparaty słuchowe, usunięcie zaćmy, okulary korygujące wady refrakcji, suplementację witamin rozpuszczalnych w tłuszczach oraz suplementację kwasu cholowego; żylaki mogą być leczone terapiami sklerotyzującymi; leki przeciwpadaczkowe, usługi wczesnej interwencji w zakresie opóźnień rozwojowych i niepełnosprawności intelektualnej; terapię zastępczą nadnerczy; suplementację witaminy D i rozważenie bisfosfonianów w przypadku osteopenii; leczenie zgodnie z zaleceniami stomatologa w przypadku ameliogenesis imperfecta. Leczenie wspomagające w przypadku kamicy szczawianowej nerek obejmowało nawadnianie, litotrypsję i interwencję chirurgiczną. Należy corocznie podawać szczepionki przeciwko grypie i wirusowi syncytialnemu układu oddechowego.

Kontrola: Wzrost i odżywianie powinny być oceniane podczas każdej wizyty. Coroczna ocena audiologiczna i okulistyczna; coroczne monitorowanie czynności wątroby i czynników krzepnięcia oraz ultrasonografia i/lub fibroscan w celu oceny budowy wątroby; monitorowanie zmian w aktywności napadów; MRI głowy w celu oceny zmian w istocie białej, które mogą wyjaśniać zmiany w zdolnościach poznawczych i/lub motorycznych; monitorowanie postępów rozwojowych i potrzeb edukacyjnych; stężenie ACTH i kortyzolu do pierwszego roku życia, a następnie corocznie. Badania stomatologiczne co sześć miesięcy. Coroczne oznaczanie stosunku szczawianów do kreatyniny w moczu z uwzględnieniem obrazowania nerek przy wykonywaniu obrazowania wątroby. Ocena potrzeb rodziny przy każdej wizycie.

Poradnictwo genetyczne: ZSD jest zwykle dziedziczone w sposób autosomalny recesywny (jeden wariant PEX6, p.Arg860Trp, został powiązany z ZSD w stanie heterozygotycznym). W momencie poczęcia każde z rodzeństwa osoby z wariantami patogenetycznymi wywołującymi ZSD w układzie dwubiegunowym ma 25% szans na bycie dotkniętym chorobą, 50% szans na bycie bezobjawowym nosicielem i 25% szans na bycie nietkniętym i niebędącym nosicielem. Badanie nosicielstwa u krewnych z grupy ryzyka jest możliwe, jeżeli warianty patogenne zostały zidentyfikowane u chorego członka rodziny. Badania prenatalne dla ciąży o zwiększonym ryzyku są możliwe poprzez testy DNA, jeśli oba patogenne warianty związane z ZSD zostały zidentyfikowane u dotkniętego chorobą członka rodziny, lub poprzez badania biochemiczne, jeśli defekty biochemiczne zostały potwierdzone w hodowanych fibroblastach pochodzących od dotkniętego chorobą członka rodziny.