*Tłumaczenie: Kenny Rafael Delgado Arismendi

Większość Amerykanek i Europejek w pewnym momencie swojego życia będzie stosować przynajmniej jedną formę hormonalnej antykoncepcji, czyli kontroli urodzeń (1,2). Najprawdopodobniej próbowały one stosować doustne tabletki antykoncepcyjne (1,2), a około 2 na 10 Amerykanek i Europejek stosuje obecnie tabletki antykoncepcyjne (1-3).

Hormonalne środki antykoncepcyjne są bardzo skuteczne w zapobieganiu niezamierzonej ciąży (4). Od 0 do 9 na każde 100 osób, które je stosują, zajdzie w ciążę w ciągu roku, w zależności od rodzaju stosowanego hormonalnego środka antykoncepcyjnego (4). Liczba ta jest niższa u osób, które doskonale stosują hormonalne środki antykoncepcyjne. Dla porównania, 18 na 100 osób stosujących prezerwatywy dla mężczyzn zajdzie w ciążę w ciągu roku (4). Implant lub po prostu implant, jest najskuteczniejszą formą hormonalnej kontroli urodzeń (4) i jest zazwyczaj umieszczany w ramieniu przez lekarza. Mniej niż 1 na 100 osób stosujących tę metodę zajdzie w ciążę w ciągu roku (4).

Chociaż hormonalne środki antykoncepcyjne są wysoce niezawodne w zapobieganiu ciąży, około połowa do trzech czwartych Amerykanek, które stosowały hormonalne środki antykoncepcyjne, zgłosiła działania niepożądane, które spowodowały zaprzestanie ich stosowania (1). Około 2 do 4 na 10 zachodnioeuropejskich użytkowniczek hormonalnych środków antykoncepcyjnych zgłosiło rezygnację z ich stosowania z powodu działań niepożądanych lub obaw o skutki zdrowotne (2).

Jeśli zdecydujesz się na stosowanie hormonalnej lub niehormonalnej antykoncepcji, ważne jest, abyś rozważyła, jak skuteczna, łatwa, korzystna lub szkodliwa może być dla Ciebie każda z tych metod. Nie wszystkie formy hormonalnej kontroli urodzeń działają w ten sam sposób, więc jedna z nich może być dla Ciebie lepszym wyborem niż inna. Niehormonalne metody kontroli urodzeń to kolejna możliwość zapobiegania niechcianej ciąży. Zarówno hormonalne, jak i niehormonalne formy kontroli urodzeń mają swoje zalety i zagrożenia.

Używanie aplikacji do śledzenia miesiączki, takiej jak Clue, do śledzenia objawów i skutków ubocznych może pomóc podczas omawiania opcji z dostawcą usług medycznych.

Biologia antykoncepcji hormonalnej

Metody kontroli urodzeń można podzielić na hormonalne i niehormonalne. Niehormonalne formy antykoncepcji, takie jak prezerwatywy lub miedziana wkładka wewnątrzmaciczna (IUD), nie zmieniają naturalnego poziomu ani funkcji hormonów w organizmie (4).

Hormonalne środki antykoncepcyjne zmieniają jednak normalny poziom estrogenu, progesteronu i innych hormonów (4).

• Wykres ten jest oparty na ogólnym typie złożonej hormonalnej tabletki antykoncepcyjnej w całym cyklu. W rzeczywistości poziom hormonów będzie wzrastał i spadał w miarę codziennego przyjmowania pigułek, a różne pigułki zawierają różne składy hormonalne.

Hormonalne środki antykoncepcyjne zawierają zazwyczaj alternatywne formy estrogenu i/lub syntetyczną formę progesteronu zwaną progestyną (3,4).

Pacjentki stosujące najczęstsze formy antykoncepcji hormonalnej nie mają owulacji. Metody te zatrzymują zwykłe wzorce produkcji hormonów rozrodczych i zapobiegają uwalnianiu jajeczek przez jajniki. Robią to poprzez zatrzymanie lub zmianę zwykłego hormonalnego „cyklu”. Wyjątki obejmują „minipigułkę” i wkładkę domaciczną z lewonorgestrelem. Metody te działają w inny sposób, ale u niektórych osób nadal zapobiegają owulacji (5).

Hormonalne środki antykoncepcyjne, które zawierają zarówno estrogen, jak i progestynę to:

• Złożone doustne środki antykoncepcyjne (złożone doustne środki antykoncepcyjne)
• Hormonalny pierścień dopochwowy
• Plaster antykoncepcyjny (4)

Hormonalne środki antykoncepcyjne, które zawierają tylko progestynę to:

• Pigułki zawierające wyłącznie progestynę („minipigułka”)
• Wstrzyknięcie lub zastrzyk antykoncepcyjny (zazwyczaj pod nazwą handlową Depo-Provera)
• Wszczepialne pręciki antykoncepcyjne („implant”)
• Lewonorgestrel (LNG) IUD (4,6)

Antykoncepcja awaryjna (tj, „morning-after pill”, czasami określane przez nazwę marki Plan B) również wpływa na normalny poziom estrogenów i progesteronu, albo poprzez zwiększenie ilości tych hormonów lub poprzez zakłócanie białek, które współdziałają z tymi hormonami (4,6,7) . Antykoncepcja awaryjna działa przede wszystkim poprzez blokowanie owulacji, ponieważ nie przerywa ciąży po jej zajściu (8). Nie jest zalecany do stosowania jako główna metoda kontroli urodzeń (4), ale jest zalecany w sytuacji, gdy antykoncepcja zawiodła, antykoncepcja była stosowana niewłaściwie lub żadna antykoncepcja nie była stosowana w celu zapobiegania ciąży. Stosowanie antykoncepcji awaryjnej w razie potrzeby jest bezpieczne i skuteczne w zapobieganiu ciąży, jeżeli zostanie ona przyjęta w ciągu 3 do 5 dni, chociaż powinna zostać przyjęta tak szybko, jak to możliwe (9).

Fizyczne działania niepożądane środków antykoncepcyjnych

Pacjentki stosujące hormonalne środki antykoncepcyjne zgłaszają zarówno pozytywne, jak i negatywne działania niepożądane.

Krwawienie miesiączkowe jest inne w przypadku stosowania większości hormonalnych środków antykoncepcyjnych, w tym tych. Okres zmienia się z typowego zrzucania wyściółki macicy na krwawienie przypominające okres, zwane krwawieniem z odstawienia. Krwawienie z odstawienia występuje w tygodniu, kiedy pigułki są wolne od hormonów, lub w czasie, gdy plaster lub pierścień pochwowy jest usuwany. Ponieważ krwawienie z odstawienia jest zwykle lżejsze niż normalne krwawienie miesiączkowe, hormonalne środki antykoncepcyjne mogą zmniejszyć przepływy miesiączkowe (10). Osoby, u których występują obfite krwawienia, przedłużające się krwawienia, niedokrwistość związana z miesiączką lub niedobór żelaza, mogą odnieść korzyści ze stosowania hormonalnych środków antykoncepcyjnych (10). Mogą one również zmniejszyć bolesne miesiączkowanie, w tym ból spowodowany endometriozą (10).

Pacjentki mogą również zdecydować się na stosowanie hormonalnych środków antykoncepcyjnych w celu zmiany regularności miesiączek. Regulacja menstruacji jest jednym z głównych powodów, dla których ludziom przepisuje się hormonalne środki antykoncepcyjne z powodów innych niż kontrola urodzeń (11). Ludzie mogą używać tej formy kontroli urodzeń, aby uczynić miesiączki bardziej regularnymi, wywołać miesiączkę lub wywołać zamierzoną amenorrheę (tj. brak miesiączki) (11). Może to być szczególnie przydatne u osób z przewlekłymi problemami z układem rozrodczym, takimi jak zespół policystycznych jajników (PCOS) (12).

Hormonalna antykoncepcja może wpływać na skórę. Tabletki te są zalecane w leczeniu trądziku (10,13), głównie ze względu na działanie estrogenów zmniejszające trądzik. Z kolei rozwój trądziku, melazmy czy negatywne zmiany w wyglądzie skóry są również częstymi skutkami ubocznymi stosowania antykoncepcji hormonalnej (14,15). Te negatywne skutki wydają się być bardziej związane z tabletkami antykoncepcyjnymi, więc przejście na inne formy złożonych hormonalnych środków antykoncepcyjnych może pomóc w rozwiązaniu tych problemów.

Nudności, bóle głowy i tkliwość piersi są również częstymi skutkami ubocznymi (14,16), chociaż istnieją dowody sugerujące, że te skutki uboczne są silniejsze u nowych użytkowników i zmniejszają się z czasem (14,17). Hormonalne środki antykoncepcyjne mogą również zmniejszyć tkliwość piersi przy długotrwałym stosowaniu (14).

Przyrost masy ciała i zmiany w libido (popędzie płciowym) są powodem do niepokoju dla wielu osób przyjmujących hormonalne środki antykoncepcyjne (14,16). Jednakże, pomijając zastrzyk antykoncepcyjny, który, jak stwierdzono, zwiększa masę ciała u stosujących go kobiet (14), większość badań sugeruje, że przeciętna użytkowniczka hormonalnych środków antykoncepcyjnych doświadcza niewielkich lub żadnych zmian (14). Niektóre osoby mogą zauważyć, że ich libido jest ogólnie wyższe lub niższe, choć wiele osób nie zgłasza żadnych zmian (18). Wahania hormonalne w „normalnym” cyklu mają również tendencję do tworzenia wyższych i niższych okresów libido (wyższy popęd płciowy jest powszechny w czasie i wokół czasu owulacji): hormonalna supresja, która występuje w przypadku większości hormonalnych środków antykoncepcyjnych oznacza te szczyty i doliny. Zniknie lub zmieni się (19).

Jeśli wystąpią nieprzyjemne działania niepożądane związane ze stosowaniem hormonalnego środka antykoncepcyjnego, należy porozmawiać z lekarzem prowadzącym. Mogą oni zalecić zmianę środka antykoncepcyjnego na taki, który zawiera inną substancję chemiczną.

Skutki uboczne stosowania środków antykoncepcyjnych: nastrój

Normalny cykl miesiączkowy wpływa na mózg. Specjalne białka w komórkach reagują na specyficzne substancje chemiczne dla progesteronu i estrogenu, znane również jako receptory, i znajdują się w wielu regionach mózgu. Obejmują one amygdala, który reguluje agresję i strach, i hipokampa, który ma ważne funkcje dla przetwarzania pamięci i przechowywania (20).

Progesteron i progestyna pośrednio zmniejszyć ilość serotoniny, ważny neuroprzekaźnik, który reguluje nastrój, w mózgu (21). Uważa się, że progestyna z antykoncepcji hormonalnej może powodować zmiany nastroju u osób ją stosujących (21). Jednak mimo teoretycznej możliwości, nie jest łatwo udowodnić, czy hormonalne środki antykoncepcyjne powodują zmiany nastroju.

Zależność między hormonalnymi środkami antykoncepcyjnymi a depresją (21,22) stanowi ważny obszar badań. W niedawno przeprowadzonym badaniu obejmującym ponad 1 milion duńskich kobiet w wieku od 15 do 34 lat naukowcy stwierdzili, że kobiety stosujące hormonalne środki antykoncepcyjne częściej otrzymywały lek przeciwdepresyjny lub miały zdiagnozowaną depresję niż kobiety niestosujące antykoncepcji hormonalnej (21). Na przykład kobiety stosujące plastry antykoncepcyjne były dwukrotnie bardziej narażone na przepisanie im leku przeciwdepresyjnego w porównaniu z kobietami niestosującymi antykoncepcji hormonalnej, natomiast kobiety przyjmujące złożone tabletki antykoncepcyjne były 1,34 razy bardziej narażone (21). Ryzyko u kobiet przyjmujących hormonalne środki antykoncepcyjne było mniejsze niż u kobiet stosujących złożone środki antykoncepcyjne, ale nadal było znacznie większe niż u kobiet niestosujących antykoncepcji hormonalnej (21).

Mimo tak mocnych dowodów, związek między depresją a antykoncepcją hormonalną jest niejasny i prawdopodobnie różni się u różnych osób. A nawet jeśli istnieje zwiększone ryzyko, ogólne ryzyko może być bardzo małe.

W przypadku osób z zespołem napięcia przedmiesiączkowego (PMS), zaburzeniami dysforycznymi przedmiesiączkowymi (PMDD) lub dużymi zaburzeniami depresyjnymi (MDD), antykoncepcja hormonalna, zwłaszcza doustne środki antykoncepcyjne, może powodować pozytywne zmiany nastroju (10,22).

Kontrola urodzeń a rak

Pacjentki stosujące doustne środki antykoncepcyjne nie mają zmienionego ryzyka (a mogą mieć niższe ryzyko) wystąpienia włókniaków, raka jelita grubego, raka jajnika i raka endometrium (10). Z kolei stosowanie OC zostało powiązane z rozwojem raka piersi (10,23). Osoby, które stosowały doustne środki antykoncepcyjne przez wiele lat mogą mieć zwiększone ryzyko zachorowania na raka piersi, podczas gdy krótkotrwałe stosowanie nie wydaje się mieć żadnego wpływu na ryzyko zachorowania na raka piersi (10,23). Badania na ten temat są niejednoznaczne. Różne formuły doustnych środków antykoncepcyjnych mogą mieć różny wpływ na ryzyko zachorowania na raka piersi, a niektóre grupy osób, takie jak te, u których w rodzinie występował rak piersi, mogą być narażone na zwiększone ryzyko w porównaniu z osobami, u których nie występuje (10,23,24).

Działania niepożądane związane z kontrolą urodzeń: Układ sercowo-naczyniowy

Hormonalne środki antykoncepcyjne niosą ze sobą możliwość wystąpienia poważnych działań niepożądanych ze strony układu sercowo-naczyniowego (3,14,25-30), chociaż powikłania te występują rzadko.

Hormonalne środki antykoncepcyjne są również związane ze zmianami w prawidłowym metabolizmie. Stosowanie tabletek antykoncepcyjnych wiąże się ze zmianami w normalnym poziomie aminokwasów, kwasów tłuszczowych (lipidów), witaminy D, markerów stanu zapalnego i insuliny (3), a także ze zmianą normalnego poziomu estrogenu i progesteronu w organizmie. Niektóre z tych zmian, takie jak markery stanu zapalnego, są związane z rozwojem choroby sercowo-naczyniowej (CVD) lub udaru mózgu (3). Zmiany te wydają się zanikać po zaprzestaniu stosowania hormonalnych środków antykoncepcyjnych (3).

Odwrotnie, POC nie wydają się mieć związku z procesami metabolicznymi (3), co sugeruje, że zmiany te są związane z estrogenami lub że progestyna potrzebuje estrogenów do wywołania zmian w organizmie.

Pacjentki przyjmujące hormonalne środki antykoncepcyjne mają zwiększone ryzyko zakrzepów krwi, zwanych zakrzepicą, zwłaszcza w żyłach (25-28). Ryzyko to może być modyfikowane przez rodzaj estrogenu i ilość progestyny (25). Udary i zawały serca są związane ze zwiększonym ryzykiem powstawania zakrzepów krwi, ponieważ udary niedokrwienne i zakrzepowe występują częściej u pacjentek stosujących hormonalne środki antykoncepcyjne niż u pacjentek niestosujących tych środków (29,30).

Mimo zwiększonego ryzyka, prawdopodobieństwo wystąpienia poważnych problemów zdrowotnych w wyniku stosowania hormonalnych środków antykoncepcyjnych jest małe. Możesz być na zwiększone ryzyko, ale nadal jesteś na niskim ryzyku.

Na przykład, maksymalne ryzyko zakrzepów krwi u użytkowników OC szacuje się na około 9 do 11 zakrzepów na 10 000 lat, w zależności od składu chemicznego OC (27). Podczas gdy ryzyko to jest od 2 do 10 razy większe niż u osób niestosujących doustnych środków antykoncepcyjnych, ryzyko wystąpienia zakrzepów krwi u kobiet po porodzie w ciągu 3 miesięcy po porodzie jest 4 razy większe niż ryzyko u kobiet przyjmujących doustne środki antykoncepcyjne (27).

Istnieją czynniki ryzyka, które mogą zwiększać prawdopodobieństwo wystąpienia poważnego działania niepożądanego antykoncepcji hormonalnej. Na zwiększone ryzyko narażone są osoby otyłe, palące papierosy, w wieku powyżej 35 lat oraz z niedoborami witamin (26,27). Ponadto, niektóre osoby, u których występują pewne choroby wraz z innymi metabolicznymi czynnikami ryzyka, mogą być również narażone na zwiększone ryzyko (12,31). Jeśli nie jesteś pewna, czy istnieje zwiększone ryzyko rozwoju chorób układu krążenia lub zakrzepów krwi podczas stosowania antykoncepcji hormonalnej, porozmawiaj ze swoim lekarzem.

Wnioski

Dla wielu osób antykoncepcja hormonalna jest bezpieczna i bardzo skuteczna w zapobieganiu ciąży przy minimalnych lub żadnych skutkach ubocznych. Wiele osób może również doświadczyć pozytywnych skutków ubocznych stosowania antykoncepcji hormonalnej, a czasami te pozytywne skutki uboczne są głównym powodem, dla którego stosują one kontrolę urodzeń.

Inne osoby mogą uznać, że antykoncepcja hormonalna nie jest dla nich dobrym rozwiązaniem. Jeśli pacjentka uważa, że stosowanie antykoncepcji hormonalnej może stanowić zagrożenie dla jej zdrowia, powodować negatywne skutki uboczne lub depresję, powinna porozmawiać z pracownikiem służby zdrowia. Ponieważ nie wszystkie hormonalne środki antykoncepcyjne zawierają taką samą ilość estrogenu lub progestyny, pacjentka może być bardziej zadowolona stosując jeden rodzaj lub markę bardziej niż inne.

Podobnie, chociaż uważa się, że nie ma różnicy między aktywnymi składnikami generycznych i markowych hormonalnych środków antykoncepcyjnych, pacjentka może reagować inaczej na lek generyczny lub markowy ze względu na nieaktywne składniki, dlatego lekarze nadal zalecają przepisywanie leków w oparciu o preferencje użytkowniczki (32).

Jesteś najlepszym adwokatem swojego zdrowia, więc ważne jest, aby być szczerym i jasnym co do swoich potrzeb, czy jest to zapobieganie ciąży lub zarządzanie innymi problemami. Potrzeby pacjentki mogą być najlepiej zaspokojone poprzez stosowanie hormonalnych środków antykoncepcyjnych, ale może się również okazać, że ryzyko nie przeważa nad korzyściami.

Używanie Clue może pomóc w śledzeniu objawów, które hormonalne środki antykoncepcyjne mogą leczyć lub powodować. Najlepszym sposobem, aby być swoim własnym adwokatem, jest poznanie swojego ciała.

Clue może również pomóc w stosowaniu antykoncepcji hormonalnej. Możesz użyć Clue, aby przypomnieć sobie o zażyciu pigułki, sprawdzeniu sznurka na wkładce wewnątrzmacicznej, wymianie plastra lub zastrzyku hormonalnego, aby lepiej zabezpieczyć się przed niechcianą ciążą.