Dyscalculie is een leerprobleem dat iemands vermogen aantast om elementaire rekenkundige bewerkingen uit te voeren, zoals optellen, aftrekken, vermenigvuldigen en delen. Volwassenen met dyscalculie doen er vaak langer over om met getallen te werken en kunnen meer geneigd zijn om fouten te maken bij berekeningen.

Zij kunnen ook meer last hebben van angst en frustratie. Voor volwassenen met dyscalculie kan het moeilijker zijn om wiskundefeiten, zoals de tafel van twee, te leren en op te roepen.

Het inschattingsvermogen kan ook worden aangetast. Dyscalculie duidt niet op een lage intelligentie, en betekent ook niet dat een volwassene niet succesvol kan zijn met wiskundige redeneringen van een hogere orde. Veel mensen met dyscalculie denken echter dat ze gewoon slecht zijn in wiskunde.

Omdat wiskunde een rol speelt in verschillende onderdelen van het schoolcurriculum, van scheikunde tot natuurkunde, kunnen deze mensen als kind het gevoel hebben gehad dat ze minder goed in staat waren om succes te boeken in de klas. Na verloop van tijd kunnen deze gevoelens uitgroeien tot weinig zelfvertrouwen en een laag gevoel van eigenwaarde.

Volwassenen met slechte rekenvaardigheden hebben een grotere kans om te worden benadeeld in termen van carrièrekansen en beheer van persoonlijke financiën. Bovendien is de kans groter dat ze worstelen met meer dan één leerprobleem, zoals dyslexie of ADHD.

Daarom is het belangrijk dat mensen met ongediagnosticeerde dyscalculie een diagnose krijgen, zodat ze toegang krijgen tot de hulp en ondersteuning die ze nodig hebben om succesvol te zijn. Zoals de Britse Dyslexie Vereniging heeft opgemerkt: “We kunnen dyscalculie niet langer negeren!”

Voor sommige volwassenen kan alleen al het erkennen van de aanwezigheid van een leermoeilijkheid een groot verschil maken bij het vergroten van het gevoel van eigenwaarde. Dat komt omdat het een deel van de schaamte wegneemt die met slechte prestaties wordt geassocieerd.

Wanneer dyscalculie officieel wordt gediagnosticeerd, kan dit een volwassene ook toegang verschaffen tot passende aanpassingen, zoals rekenmachines voor gebruik bij gestandaardiseerde examens. Deze examens kunnen eerder hebben gediend als poortwachters die iemand ervan weerhielden zijn doelen in het hoger onderwijs na te streven of carrière te maken.

Voor anderen betekent de diagnose dyscalculie een kans om nieuwe strategieën te leren om met getallen om te gaan, wat kan leiden tot een aanzienlijke verbetering van de kwaliteit van leven.

Er zijn bijvoorbeeld apps die kunnen helpen bij het dagelijkse beheer van financiën, waarbij uitgaven automatisch worden bijgehouden en het gemakkelijker wordt om rekeningen te plannen, in te plannen en te betalen. Sommige volwassenen met dyscalculie ontdekken dat een diagnose hen motiveert om een online of klassikale cursus te beginnen om hun vaardigheden op te bouwen, ter voorbereiding op een meer bevredigende carrière.

Wiskundevaardigheden zijn onmisbaar in management- en verkoopfuncties, als kassier en administratief medewerker, in de verpleging, de farmaceutische wetenschap en de tandheelkunde, en zelfs in beroepen als loodgieter en elektricien, in de groenvoorziening en in de bouw.

Lees meer over ongediagnosticeerde leerproblemen bij volwassenen.

Wat is dyscalculie?

Volgens sommige onderzoekers is er voor dyscalculie minder genetisch bewijs beschikbaar dan voor andere leerproblemen, zoals dyslexie, maar studies hebben aangetoond dat het wel in families voorkomt (1). De meest kenmerkende eigenschap is het ervaren van moeilijkheden bij het omgaan met getallen, waaronder tellen en rekenen.

Andere vroege tekenen van dyscalculie zijn het vertrouwen op het tellen met de vingers terwijl leeftijdgenoten daarmee zijn gestopt (dit komt door moeite met het leren van rekenfeiten) en moeite met het schatten van getallen.

Dyscalculie kan bijvoorbeeld het vermogen aantasten om naar een groep voorwerpen te kijken en te begrijpen hoeveel het er ongeveer zijn, of om het verschil te zien tussen de relatieve grootte van twee dingen. Het kan het moeilijk maken om met breuken en grafieken te werken. In het dagelijks leven kan iemand met dyscalculie moeite hebben met elke activiteit waarbij getallen een rol spelen, van klokkijken en betalen bij de kassa tot het optellen van punten bij een bordspel of het volgen van een sportwedstrijd.

Het is belangrijk om onderscheid te maken tussen kinderen en volwassenen die worstelen met dyscalculie en mensen die last hebben van wiskundeangst. Volgens het Centre for Neuroscience in Education (centrum voor neurowetenschappen in het onderwijs) houdt wiskundeangst meestal in dat iemand slecht presteert in wiskunde, zowel in het gewone leven als in academische situaties (2).

Een persoon met wiskundeangst kan minder opgaven in een reeks maken dan hij of zij aankan, of een blanco vraag stellen en niet beginnen aan een opgave die hij of zij normaal wel kan maken. Wiskundeangst kan iedereen hebben en is niet gerelateerd aan de onderliggende vaardigheden van het individu, hoewel veel mensen met dyscalculie hoge niveaus van angst ervaren als gevolg van de extra stress die ze voelen bij het werken met getallen.

Het is ook vermeldenswaard dat visuele verwerkingsstoornissen van invloed kunnen zijn op iemands vermogen om grafieken en diagrammen te lezen en de ruimtelijke redeneringstaken uit te voeren die betrokken zijn bij sommige gebieden van de wiskunde, zoals geometrie. Dyscalculie bij kinderen en volwassenen kan worden gediagnosticeerd door een cognitief psycholoog of een leerspecialist. Omdat geen twee individuen gelijk zijn, zal een reeks diagnostische tests meer informatie geven over de sterke en zwakke punten van elk individu.

Wanneer dyslexie en/of ADHD ook aanwezig zijn

Het is niet ongewoon dat dyscalculie en dyslexie samen voorkomen. Hetzelfde geldt voor ADHD, waarbij volgens sommige schattingen 11% van de leerlingen die worstelen met dyscalculie ook een aandachtsprobleem hebben (3).

Omdat fonologische dyslexie invloed heeft op het taalgebruik, waaronder leesvaardigheden, kan het voor leerlingen met dyslexie bijzonder moeilijk zijn om met woordproblemen in de wiskunde om te gaan. Problemen met het kortetermijngeheugen blijken bij leerlingen met dyslexie ook van invloed te zijn op het onthouden van wiskundefeiten (4).

Individuen met visuele dyslexie kunnen bovendien moeite hebben met het omkeren van getallen, het begrijpen hoe verschillende kanten in een vergelijking of delen van een breuk zich tot elkaar verhouden, en/of het lezen van grafieken. Als een type visuele verwerkingsstoornis kan visuele dyslexie een ernstige impact hebben op de vaardigheden van een student in geometrie en natuurkunde, vakken die ruimtelijk redeneren vereisen.

Lees meer over dyscalculie en dyslexie.

Terug naar school

Wiskundevaardigheden kunnen poortwachters zijn. Het is niet ongewoon dat volwassenen op de middelbare school moeite hadden met wiskunde en dat hun onvoldoendes hen ervan weerhielden een diploma te halen. Het kan ook zijn dat slechte prestaties op het onderdeel wiskunde van een gestandaardiseerde test een halt toeriepen aan dromen over hoger onderwijs.

In het beroepsleven worden in veel beroepen wiskundeproblemen getoetst. Teruggaan naar school, via een programma voor basisvaardigheden voor volwassenen of een gerichte cursus ter voorbereiding op werkcertificaten, kan volwassenen met slechte wiskundevaardigheden helpen hun vaardigheden op te bouwen en hun zelfvertrouwen te herwinnen.

School kan een heel andere ervaring zijn als de dyscalculie eenmaal is onderkend en er passende aanpassingen en strategietraining zijn ingevoerd. Als je een volwassene bent die overweegt terug te keren naar school, kun je ook een online cursus of een aantal apps overwegen om je klaar en enthousiast te maken voor je opleiding.

5 Tips voor volwassen lerenden

1. Laat je leraar weten dat je dyscalculie hebt. Docenten kunnen de tijdslimieten voor toetsen in de klas verlengen en indien nodig extra begeleiding en uitleg geven. Houd er rekening mee dat je nog steeds huiswerk hebt, maar dat het langer kan duren om de opdrachten te maken dan je medeleerlingen. Daarom is het aan te raden om in plaats van een verlenging van de huiswerktijd aan minder voorbeelden te werken in een bepaalde probleemstelling. Je leraar zou je moeten kunnen vertellen wat de belangrijkste problemen zijn, zodat je kunt oefenen wat je hebt geleerd.
2. Houd een rekenmachine bij de hand voor rekenen. Een van de meest aanbevolen aanpassingen voor volwassenen met dyscalculie is het gebruik van een rekenmachine voor optellen, aftrekken, vermenigvuldigen en delen. Je kunt een handheld gebruiken of gebruik maken van de rekenfunctie op je telefoon, tablet of computer. Bij bepaalde examens heb je een officiële brief nodig waarin staat dat je dyscalculie hebt, om toegang te krijgen tot deze accommodatie. Als je in je dagelijkse leven moeite hebt met getallen, schaam je dan niet om zo vaak als nodig is naar de rekenmachine te grijpen.
3. Gebruik multisensorische benaderingen om wiskundefeiten te leren en te oefenen. Wiskundefeiten zijn vergelijkingen, waaronder eenvoudige sommen en tafels met getallen die meestal uit één cijfer bestaan. Bijvoorbeeld, 2+1=3 en 4×2=8 zijn wiskundefeiten. Het is nuttig om ze te onthouden, zodat ze geautomatiseerd worden, wat betekent dat je de rekenstap kunt overslaan en sommige problemen zonder pen en papier kunt oplossen. Omdat mensen met dyscalculie en dyslexie moeite kunnen hebben met het leren van rekenfeiten, is het raadzaam om een multisensorische aanpak te proberen, zoals ze opschrijven en hardop uitspreken.
4. Download apps voor bankieren en geld om te helpen bij het beheer van financiën. Het beheer van persoonlijke financiën kan vaak zowel een bron van stress als van financiële sancties zijn. Als u moeite hebt met geldbeheer, zijn er een aantal gratis apps die u kunnen helpen. Als u minder technologisch aangelegd bent, kan uw gemeente of stadhuis u verwijzen in de richting van gemeenschapsadvies en advies over geldbeheer. Wees niet bang om vrienden en familie om hulp te vragen! Soms kan alleen al het op papier zetten van alle inkomende en uitgaande uitgaven en de tijd nemen om de cijfers te verwerken, een groot verschil maken bij het verlichten van de stress en angst die met geldzaken gepaard gaan.
5. Word enthousiast over wiskunde. Positieve gedachten en emoties kunnen een grote rol spelen bij het bestrijden van wiskundeangst. Ze kunnen je ook de energie en motivatie geven die je nodig hebt om verder te leren en je vaardigheden te verbeteren. Je kunt proberen persoonlijke mantra’s te herhalen, zoals “Ik kan wiskunde. Wiskunde is leuk. Ik zal stap voor stap leren.” Meld je aan voor een proefperiode van twee weken en probeer onze ‘Motivational Math’ typemodule eens uit!

Spelling en wiskundehulp van TTRS

Touch-type Read and Spell is een veelgebruikt type- en alfabetiseringshulpmiddel in onderwijsprogramma’s voor volwassenen. Het wordt gebruikt om volwassen leerlingen te helpen het typen op het toetsenbord onder de knie te krijgen en tegelijkertijd hun spelling- en leesvaardigheid te verbeteren. Dit gebeurt dankzij een multisensoriële aanpak waarbij woorden en getallen worden voorgelezen, op het scherm worden getoond en vervolgens op het toetsenbord worden uitgetypt. Het leren gaat stapsgewijs en het ontwerp is eenvoudig en effectief, zodat u geconcentreerd en bij de les blijft. Dit is geweldig voor volwassenen die ook moeite hebben met aandachtsproblemen.

TOP TIP: Probeer een wiskundefeiten typemodule van TTRS. U ziet het wiskundefeit op het scherm, hoort het hardop voorgelezen worden en typt het uit op de regel eronder. Dit is een multi-sensorische manier van leren. Voor een maximaal resultaat herhaalt u het geluid hardop terwijl u typt. U kunt de modules zo vaak doen als nodig is totdat u het gevoel heeft dat u de stof heeft geleerd.

Meer informatie

TTRS is bovendien nuttig voor leerlingen met dyscalculie, omdat het een leuke en multisensorische manier is om wiskundefeiten te leren en te oefenen. Wanneer er sprake is van dyslexie, biedt de cursus extra voordelen, waaronder een gestructureerde aanpak om de fonetische vaardigheden te versterken.

Deel uw verhaal met ons

Heeft u een ervaring die u graag wilt delen? Heb je het vermoeden dat je worstelt met een leermoeilijkheid op het gebied van wiskunde? Laat hieronder een reactie achter. Laat het ons weten als je hebt besloten om terug naar school te gaan om je vaardigheden te verbeteren. Deel ook uw tips met ons. Wat doe jij in je dagelijkse leven dat je helpt om met getallen te werken? Welke situaties vermijd je vanwege je dyscalculie? Wij zijn blij met persoonlijke anekdotes en horen graag van u!

1) Shavel, R.S., Manor, O., Karem, B., Ayali, M., Badichi, N., Friedlander, Y., & Gross-Tsur, V. (2001). Developmental dyscalculia is a familial learning disability. Journal of Learning Disabilities, 34(1), 59-65.
2) Ashcraft (2002). Wiskunde-angst: Personal, educational, and cognitive consequences. Current Directions in Psychological Science, 11(5) 181-185.
3) Soares, N. & Patel, D.R. (2015). Dyscalculie. International Journal of Child and Adolescent Health, 8(1), 15-26.
4) Traff, U. & Passolunghi, M.C. (2015). Wiskundige vaardigheden bij kinderen met dyslexie. Leren en Individuele Verschillen, 40, 108-114.