„Kiedy wszystko zostało ukończone, nie można zaprzeczyć, że dzieło to odbiera palmę pierwszeństwa wszystkim innym posągom, nowoczesnym czy starożytnym, greckim czy łacińskim; żadne inne dzieło nie dorównuje mu pod żadnym względem, z tak słuszną proporcją, pięknem i doskonałością wykończył je Michelagnolo”.

Giorgio Vasari lepiej niż ktokolwiek inny przedstawił w kilku słowach cud jednego z największych arcydzieł, jakie kiedykolwiek stworzyła ludzkość. W Galerii Accademia można z niewielkiej odległości podziwiać doskonałość najsłynniejszego posągu we Florencji, a może i na całym świecie: Dawida Michała Anioła.

Ta zdumiewająca rzeźba renesansowa została stworzona między 1501 a 1504 rokiem. Jest to marmurowy posąg o wysokości 14 stóp przedstawiający biblijnego bohatera Dawida, przedstawionego jako stojący męski akt. Pierwotnie zamówiona przez Opera del Duomo dla katedry we Florencji, miała być jednym z serii dużych posągów, które miały być umieszczone w niszach trybun katedry, na wysokości około 80 metrów od ziemi. Michał Anioł został poproszony przez konsulów Rady o dokończenie niedokończonego projektu rozpoczętego w 1464 roku przez Agostino di Duccio, a następnie kontynuowanego przez Antonio Rossellino w 1475 roku. Obaj rzeźbiarze ostatecznie odrzucili ogromny blok marmuru ze względu na obecność zbyt wielu „taroli”, czyli niedoskonałości, które mogły zagrozić stabilności tak ogromnego posągu. Ten blok marmuru o wyjątkowych wymiarach pozostawał więc zaniedbany przez 25 lat, leżąc na dziedzińcu Opera del Duomo (Vestry Board).

Kup bilety”

Michelangelo miał zaledwie 26 lat w 1501 roku, ale był już najsłynniejszym i najlepiej opłacanym artystą w swoich czasach. Z entuzjazmem przyjął wyzwanie wyrzeźbienia Dawida w dużej skali i przez ponad dwa lata pracował bez przerwy, aby stworzyć jedno ze swoich najbardziej zapierających dech w piersiach arcydzieł z lśniącego białego marmuru.

Zarząd zakrystii ustalił religijny temat posągu, ale nikt nie spodziewał się tak rewolucyjnej interpretacji biblijnego bohatera.

Opowieść o walce Dawida z Goliatem jest opowiedziana w 1 Księdze Samuela. Saul i Izraelici stawiają czoła Filistynom w pobliżu doliny Elah. Dwa razy dziennie, przez 40 dni, Goliat, mistrz Filistynów, pojawia się między liniami i wyzywa Izraelitów, aby wysłali własnego mistrza, który rozstrzygnie o wyniku w pojedynczej walce. Tylko Dawid, młody pasterz, przyjmuje to wyzwanie. Saul niechętnie się zgadza i oferuje swoją zbroję, którą Dawid odrzuca, gdyż jest zbyt duża, zabierając jedynie procę i pięć kamieni z potoku. Dawid i Goliat stają więc naprzeciw siebie, Goliat ze swoją zbroją i tarczą, Dawid uzbrojony jedynie w swój kamień, procę, wiarę w Boga i odwagę. Dawid ciska kamieniem z procy z całej siły i trafia Goliata w sam środek czoła: Goliat pada na twarz na ziemię, a Dawid odcina mu głowę.

Tradycyjnie Dawid przedstawiany był po zwycięstwie, triumfujący nad zabitym Goliatem. Florenccy artyści, tacy jak Verrocchio, Ghiberti i Donatello, przedstawiali swoje własne wersje Dawida stojącego nad odciętą głową Goliata. Michał Anioł natomiast, po raz pierwszy w historii, decyduje się na przedstawienie Dawida przed bitwą. Dawid jest spięty: Michał Anioł uchwycił go w szczytowym momencie koncentracji. Stoi zrelaksowany, ale czujny, opierając się na klasycznej pozie znanej jako contrapposto. Postać stoi z jedną nogą trzymającą cały ciężar ciała i drugą nogą wysuniętą do przodu, co powoduje, że biodra i ramiona postaci spoczywają pod przeciwnymi kątami, nadając całemu tułowi lekką krzywą s.

Przeniesiona przez ramię proca jest prawie niewidoczna, co podkreśla, że zwycięstwo Dawida było wynikiem sprytu, a nie czystej siły. Przekazuje wyjątkową pewność siebie i koncentrację, wartości „człowieka myślącego”, w epoce renesansu uznawane za doskonałość.

Historia powstania Dawida

Odrestaurowanie Dawida w latach 2003-2004

Z dokumentów archiwalnych wiadomo, że Michał Anioł pracował nad posągiem w największej tajemnicy, ukrywając swoje arcydzieło w trakcie tworzenia aż do stycznia 1504 roku. Ponieważ pracował na otwartym dziedzińcu, gdy padał deszcz, pracował przemoczony. Być może stąd zaczerpnął inspirację dla swojej metody pracy: mówi się, że stworzył woskowy model swojego projektu i zanurzył go w wodzie. W trakcie pracy pozwalał, by poziom wody opadał i używając różnych dłut rzeźbił to, co widział wyłaniające się z wody. Spał sporadycznie, a kiedy już spał, spał w ubraniu, a nawet w butach, i rzadko jadł, jak donosi jego biograf Ascanio Condivi.

Po ponad dwóch latach ciężkiej pracy Michał Anioł postanowił zaprezentować swojego „Olbrzyma” członkom Rady Zakrystii i Pierowi Soderiniemu, ówczesnemu gonfalonerowi Republiki. W styczniu 1504 roku, jego wysoki na 14 stóp Dawid został odsłonięty tylko przed nimi: wszyscy zgodzili się, że jest on zbyt doskonały, aby umieścić go wysoko w katedrze, dlatego postanowiono przedyskutować inną lokalizację w mieście. Rada miasta zwołała komitet składający się z około trzydziestu członków, wśród których znaleźli się tacy artyści jak Leonardo da Vinci, Sandro Botticelli i Giuliano da Sangallo, aby zadecydować o odpowiednim miejscu dla Dawida. Podczas długiej debaty omówiono dziewięć różnych lokalizacji dla posągu, a ostatecznie posąg został umieszczony w politycznym sercu Florencji, na Piazza della Signoria.

Przeniesienie posągu o pół mili z warsztatu Michała Anioła za katedrą Santa Maria del Fiore na Piazza della Signoria zajęło cztery dni i zajęło czterdziestu mężczyznom. Luca Landucci, zielarz i pamiętnikarz mieszkający w pobliżu, zapisał w swoich kronikach wyjątkowe wydarzenie, jakim był transport:

„Była północ, 14 maja, a Olbrzyma wyniesiono z pracowni. Musieli nawet zburzyć bramę łukową, tak był ogromny. Czterdziestu mężczyzn pchało wielki drewniany wóz, na którym stał Dawid zabezpieczony linami, przesuwając go przez miasto na pniach. W końcu 8 czerwca 1504 r. olbrzym dotarł na plac Signoria, gdzie został zainstalowany obok wejścia do Palazzo Vecchio, zastępując wykonaną z brązu rzeźbę Donatella przedstawiającą Judytę i Holofernesa”.

Michelangelo kontynuował pracę nad drobnymi wykończeniami. Tego lata pozłocono chustę i wspornik z pnia drzewa, a figura otrzymała złoconą tarczę zwycięstwa. Niestety, wszystkie złocone powierzchnie zostały utracone z powodu długiego okresu wystawienia na działanie czynników atmosferycznych.

Dzięki swojej imponującej perfekcji, biblijna figura Dawida stała się symbolem wolności i swobody ideałów republikańskich, pokazując gotowość Florencji do obrony. Pozostała przed Palazzo della Signoria aż do 1873 roku, kiedy to została przeniesiona do Galleria dell’Accademia, aby chronić ją przed zniszczeniem i dalszym wpływem czynników atmosferycznych.

Obecnie zwiedzający mogą podziwiać Dawida pod świetlikiem, który został zaprojektowany specjalnie dla niego w XIX wieku przez Emilio de Fabris. Z bliska można dostrzec zamiłowanie Michała Anioła do ludzkiej anatomii i jego głęboką znajomość męskiego ciała.

Zauważ czujne oczy z wyrzeźbionymi oczodołami, pulsujące żyły na grzbietach dłoni, nabrzmiałe napięciem. Podziwiaj krzywiznę napiętego torsu, napinające się mięśnie ud w prawej nodze.

Proporcje niektórych detali są nietypowe dla twórczości Michała Anioła. Powiększenia te mogą wynikać z faktu, że pierwotnie posąg miał być umieszczony na linii dachu katedry, więc ważne części rzeźby musiały być koniecznie zaakcentowane, aby były widoczne z dołu.

Inna interpretacja tych większych szczegółów prowadzi badaczy do wniosku, że Michał Anioł celowo przesadził z proporcjami głowy, aby podkreślić skupienie i prawej ręki, aby symbolizować przemyślane działanie.

Po raz kolejny, Giorgio Vasari był w stanie zsyntetyzować absolutną doskonałość tego renesansowego arcydzieła, które wciąż przyciąga i nie zawodzi miliony odwiedzających każdego roku w Galleria dell’Accademia we Florencji:

„W nim bowiem można dostrzec najpiękniejsze kontury nóg, z mocowaniami kończyn i smukłymi zarysami boków, które są boskie; nigdy też nie widziano pozy tak łatwej, ani żadnego wdzięku równego temu w tym dziele, ani stóp, rąk i głowy tak dobrze zgodnych, jeden członek z drugim, w harmonii, projekcie i doskonałości artyzmu”. (Giorgio Vasari, z jego „Żywotów najznakomitszych malarzy, rzeźbiarzy i architektów”).

Zapoznaj się z FAKTAMI na temat Dawida”