Co to jest azbest?
Asbest to nazwa nadana grupie minerałów, które występują naturalnie w środowisku jako wiązki włókien, które mogą być rozdzielone na cienkie, trwałe nici. Włókna te są odporne na ciepło, ogień i chemikalia oraz nie przewodzą prądu. Z tych powodów, azbest był szeroko stosowany w wielu gałęziach przemysłu.
Chemicznie, minerały azbestowe są związkami krzemianowymi, co oznacza, że zawierają atomy krzemu i tlenu w swojej strukturze molekularnej.
Minerały azbestowe są podzielone na dwie główne grupy: Azbest serpentynowy i azbest amfibolowy. Azbest serpentynowy obejmuje minerał chryzotyl, który ma długie, kręcone włókna, które mogą być tkane. Azbest chryzotylowy jest formą, która była najczęściej używana w zastosowaniach komercyjnych. Azbest amfibolowy obejmuje minerały takie jak aktynolit, tremolit, antofyllit, krokidolit i amozyt. Azbest amfibolowy posiada proste, igiełkowate włókna, które są bardziej kruche niż te z azbestu serpentynitowego i są bardziej ograniczone w ich zdolności do wytwarzania (1, 2).
Jak jest wykorzystywany azbest?
Asbest był wydobywany i wykorzystywany komercyjnie w Ameryce Północnej od końca XIX wieku. Jego użycie znacznie wzrosło w czasie II wojny światowej (3, 4). Od tego czasu, azbest był używany w wielu gałęziach przemysłu. Na przykład, przemysł budowlany wykorzystywał go do wzmacniania cementu i tworzyw sztucznych, jak również do izolacji, pokryć dachowych, ochrony przeciwpożarowej i pochłaniania dźwięku. Przemysł stoczniowy wykorzystywał azbest do izolowania kotłów, rur parowych i rur z gorącą wodą. Przemysł samochodowy wykorzystuje azbest w szczękach hamulcowych i klockach sprzęgłowych pojazdów. Azbest był także stosowany w płytkach sufitowych i podłogowych, farbach, powłokach i klejach oraz tworzywach sztucznych. Ponadto, azbest został znaleziony w produktach ogrodniczych zawierających wermikulit i niektórych kredkach zawierających talk.
Continue Reading
W późnych latach 70-tych, U.S. Consumer Product Safety Commission (CPSC) zakazała stosowania azbestu w mieszankach do łatania płyt ściennych i kominków gazowych, ponieważ włókna azbestowe w tych produktach mogą być uwalniane do środowiska podczas użytkowania. Ponadto, producenci elektrycznych suszarek do włosów dobrowolnie zaprzestali stosowania azbestu w swoich produktach w 1979 roku. W roku 1989, Amerykańska Agencja Ochrony Środowiska (EPA) zakazała wszelkich nowych zastosowań azbestu; jednakże zastosowania opracowane przed rokiem 1989 są nadal dozwolone. EPA ustanowiła również przepisy, które wymagają od systemów szkolnych sprawdzania budynków pod kątem obecności uszkodzonego azbestu i eliminowania lub zmniejszania narażenia mieszkańców na działanie azbestu poprzez usuwanie azbestu lub obudowywanie go (2).
W czerwcu 2000 r. CPSC stwierdziła, że ryzyko narażenia dzieci na działanie włókien azbestowych w kredkach jest bardzo niskie (1). Jednakże amerykańscy producenci tych kredek zgodzili się na wyeliminowanie talku ze swoich produktów.
W sierpniu 2000 r. EPA przeprowadziła serię testów w celu oceny ryzyka dla konsumentów niekorzystnych skutków zdrowotnych związanych z narażeniem na wermikulit skażony azbestem. EPA stwierdziła, że narażenie na działanie azbestu z niektórych wyrobów z wermikulitu stanowi jedynie minimalne zagrożenie dla zdrowia. EPA zaleciła, aby konsumenci zmniejszyli niskie ryzyko związane z okazjonalnym stosowaniem wermikulitu podczas prac ogrodniczych poprzez ograniczenie ilości pyłu wytwarzanego podczas stosowania wermikulitu. W szczególności, EPA zasugerowała, aby konsumenci używali wermikulitu na zewnątrz lub w dobrze wentylowanych pomieszczeniach; utrzymywali wermikulit w stanie wilgotnym podczas jego używania; unikali wnoszenia pyłu z wermikulitu do domu na ubraniach; oraz używali wstępnie zmieszanej ziemi doniczkowej, która z mniejszym prawdopodobieństwem generuje pył (2).
Przepisy opisane powyżej oraz inne działania, w połączeniu z powszechnym zaniepokojeniem społeczeństwa zagrożeniami dla zdrowia związanymi z azbestem, spowodowały znaczny roczny spadek zużycia azbestu w USA. Krajowe zużycie azbestu wynosiło około 803 000 ton metrycznych w 1973 roku, ale do 2005 roku spadło do około 2 400 ton metrycznych (3, 5).
Jakie są zagrożenia dla zdrowia związane z narażeniem na działanie azbestu?
Ludzie mogą być narażeni na działanie azbestu w miejscu pracy, w swoich społecznościach lub w swoich domach. Jeśli produkty zawierające azbest są naruszane, drobne włókna azbestowe są uwalniane do powietrza. Kiedy włókna azbestowe są wdychane, mogą zostać uwięzione w płucach i pozostać tam przez długi czas. Z czasem włókna te mogą się gromadzić i powodować blizny i stany zapalne, które mogą wpływać na oddychanie i prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych (6).
Asbest został sklasyfikowany jako znany czynnik rakotwórczy (substancja powodująca raka) przez U.S. Department of Health and Human Services, EPA i International Agency for Research on Cancer (2, 3, 7, 8). Badania wykazały, że narażenie na działanie azbestu może zwiększać ryzyko zachorowania na raka płuc i międzybłoniaka (stosunkowo rzadki nowotwór cienkich błon pokrywających klatkę piersiową i brzuch). Międzybłoniak, choć rzadki, jest najczęstszą formą raka związanego z narażeniem na działanie azbestu. Oprócz raka płuc i międzybłoniaka, niektóre badania sugerują związek pomiędzy narażeniem na azbest a rakiem żołądka i jelita grubego, jak również podwyższone ryzyko raka gardła, nerek, przełyku i pęcherzyka żółciowego (3, 4). Dowody są jednak niejednoznaczne.
Narażenie na azbest może również zwiększać ryzyko wystąpienia pylicy azbestowej (stanu zapalnego płuc, który może powodować skrócenie oddechu, kaszel i trwałe uszkodzenie płuc) oraz innych niezłośliwych zaburzeń płuc i opłucnej, w tym blaszek opłucnej (zmian w błonach otaczających płuca), zgrubień opłucnej i łagodnych wysięków opłucnej (nieprawidłowych zbiorów płynu między cienkimi warstwami tkanki wyściełającej płuca a ścianą jamy klatki piersiowej). Chociaż blaszki opłucnej nie są prekursorami raka płuc, dowody sugerują, że osoby z chorobą opłucnej spowodowaną narażeniem na azbest mogą być w grupie zwiększonego ryzyka zachorowania na raka płuc (2, 9).