NIEZALEŻNOŚĆ

Pomimo, że Zimna Wojna (1946-1991) podzieliła świat na rywalizujące bloki, niektóre narody wolały nieangażować się. Unikały one przynależności ani do Stanów Zjednoczonych i ich sojuszników z Pierwszego Świata, ani do Związku Radzieckiego i jego partnerów z Drugiego Świata. Niektóre z tych niezaangażowanych narodów były tradycyjnymi neutralnymi, takimi jak Szwajcaria czy Szwecja, które trzymały się z dala od wojny. Jednak w połowie lat 50-tych wiele z nich było nowo niepodległymi krajami Azji lub Afryki, na tyle licznymi, że zaczęto je nazywać Trzecim Światem.

Nonalignment czasami niepokoił amerykańskich urzędników. W latach 50-tych Sekretarz Stanu John Foster Dulles krytykował kraje niezaangażowane za dokonanie „krótkowzrocznego” lub nawet „niemoralnego” wyboru poprzez nie opowiedzenie się po jednej ze stron w tym, co Dulles uważał za globalną rywalizację pomiędzy bezbożnym komunizmem a „wolnym światem”. Nie lubił również przywódców niezaangażowanych, takich jak egipski Gamel Abdel Nasser, którzy próbowali wykorzystać rywalizację supermocarstw, przyjmując pomoc zarówno od Stanów Zjednoczonych, jak i Związku Radzieckiego. Jednak prezydent Dwight D. Eisenhower rozumiał, że dla niektórych krajów niezaangażowanie było sposobem na zachowanie niezależności w sprawach międzynarodowych, a nie wyborem pomiędzy „dobrem a złem”. Eisenhower i inni prezydenci z okresu zimnej wojny angażowali się w skomplikowane manewry z krajami niezaangażowanymi, aby uzyskać korzyści, nawet jeśli nie mogli zapewnić sobie sojuszników.

Nonalegalizm czasami wydawał się pożądanym sposobem na osłabienie wpływów sowieckich w Europie Wschodniej. Po tym jak Jugosławia zerwała ze Związkiem Radzieckim w 1948 roku, Stany Zjednoczone zapewniły pomoc gospodarczą i wojskową. Prezydent Harry S. Truman miał nadzieję, że przykład niezależnego komunizmu w Jugosławii może spowodować dodatkowe pęknięcia w bloku sowieckim. Sądził również, że amerykańska broń pomoże powstrzymać sowiecki atak i zachęci Jugosławię do skoordynowania swojej obrony z Organizacją Paktu Północnoatlantyckiego (NATO). Urzędnicy zarówno w administracji Trumana, jak i Eisenhowera również uważali, że bezaliansowość była najlepszym wyborem dla Finlandii, ponieważ Sowieci zmusili Finów do podpisania w 1947 roku traktatu zabraniającego im przyłączenia się do jakiegokolwiek antysowieckiego sojuszu. Nawet Dulles pochwalił fińską bezaliansowość i wezwał Sowietów, aby pozwolili narodom, które zdominowali w Europie Wschodniej, na taki sam stopień wolności.

Relacje z niektórymi niezaangażowanymi narodami w Trzecim Świecie zaowocowały zarówno współpracą, jak i konfliktem. Po tym, jak Indie uzyskały niepodległość od Wielkiej Brytanii w 1947 roku, zarówno Truman, jak i Eisenhower reagowali na krytykę ich polityki zagranicznej ze strony premiera Jawaharlala Nehru. Obaj prezydenci udzielili jednak pomocy gospodarczej, aby wzmocnić indyjską demokrację i przeciwdziałać sowieckim wysiłkom pozyskania przyjaźni Nehru. Jednak decyzja Eisenhowera o podpisaniu sojuszu wojskowego z Pakistanem (1954) doprowadziła do ciągłych tarć z Indiami. Stosunki z Indonezją były o wiele gorsze. Obawiając się, że niezaangażowany rząd Indonezji skłania się ku komunizmowi, Eisenhower upoważnił Centralną Agencję Wywiadowczą (CIA) do obalenia prezydenta Sukarno w latach 1957-1958. Sukarno przeżył, a żenująca publiczna porażka CIA nadwerężyła stosunki USA z Indonezją na wiele lat.

Do połowy lat 60-tych większość europejskich imperiów kolonialnych upadła, a niedawno niepodległe, niezaangażowane narody posiadały większość miejsc w Organizacji Narodów Zjednoczonych. Amerykańscy urzędnicy czasami narzekali, że te niezaangażowane kraje były wrogie lub obstrukcyjne. Współpracowały one jednak z jednym lub oboma supermocarstwami w niektórych ważnych kwestiach międzynarodowych, takich jak układ o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej z 1968 roku. Nonalignment skomplikował zimną wojnę, a amerykańscy urzędnicy zaliczyli zarówno sukcesy jak i porażki w radzeniu sobie z nim.

bibliografia

Brands, H. W. The Specter of Neutralism: The United States and the Emergence of the Third World, 1947-1960. New York: Columbia University Press, 1989.

Hoopes, Townsend. The Devil and John Foster Dulles. Boston: Little, Brown, 1973.

Karabell, Zachary. Architects of Intervention: The United States, the Third World, and the Cold War, 1946-1962. Baton Rouge: Louisiana State University Press, 1999.

McMahon, Robert J. The Cold War on the Periphery: The United States, India, and Pakistan. New York: Columbia University Press, 1994.

Chester J. Pach, Jr.

Zobacz także:Arms Control Debate; Containment and Détente; Communism and Anticommunism; Eisenhower, Dwight D.; Neo-isolationism.

Patrz także.